Đừng để thông tin chính thống… đi sau

Thế nhưng, làm gì để minh bạch thông tin chính thống? Làm gì để cung cấp thông tin chính thống một cách chủ động, kịp thời, hiệu quả?… là những câu hỏi khó, cần sớm có lời giải và quyết liệt thực hiện.

Sự “gà mờ” thông tin và hệ lụy

Gần đây, một số ý kiến cho rằng “lẽ nào lực lượng thù địch đã cài cắm vào nội bộ ta?”; vì sao bọn phản động lại nắm được một số thông tin “thâm cung, bí sử” khi người dân vẫn chưa biết, chưa tỏ. Kẻ thù đã tiến hành những thủ đoạn gì để “đi guốc” trong lòng tổ chức?… Hàng loạt hoài nghi như thế xem ra cũng có tính hợp lý theo một phương diện nào đó. Bởi lẽ, sau nhiều thông tin mà thế lực thù địch tung ra trước đó, thì lại xuất hiện trong đời sống chính trị đất nước.

Xin khẳng định ngay rằng: Thực chất đây là những thông tin với hàm ý xấu. Có nghĩa, trong hàng nghìn, hàng triệu thông tin nhiễu loạn trên không gian mạng thì cũng có một số thông tin đoán mò và đúng. Vấn đề đáng bàn là chính cán bộ, đảng viên, quần chúng chưa cập nhật đầy đủ thông tin, chưa nhận rõ hình hài chiêu trò mà kẻ thù ngụy tạo, rồi sinh ra sự tin tưởng mù quáng. Sự thật là, khi tung tin thất thiệt, các lực lượng chống phá chủ ý vứt bừa lên không gian mạng với vô số phương án, câu chuyện vô căn cứ; chúng cố tình nhào nặn, giả định theo nhiều chiều hoặc đối ngược, hòng trông đợi: Nếu thông tin này không đúng thì có thông tin khác mang dáng vẻ của sự thuyết phục, rồi từ đó cấy ghép thêm tin giả, chi tiết bịa đặt nhằm chèo lái, gây nhiễu loạn dư luận. Ví như, vấn đề nhân sự của một cơ quan nào đó, phương án quy hoạch rõ mười mươi là một vài nhân sự cụ thể. Rõ là như thế nên chúng bịa ra nhiều tin đồn khác nhau: Tin thì đồng chí A sẽ nhậm chức, tin khác lại cho rằng đồng chí B sẽ xoắn ghế, tin khác nữa là đồng chí C được nâng đỡ, đấu đá nên ắt thành công… Cuối cùng, thể nào cũng có một tin được cho là đúng, hòng mục đích mị dân, bôi nhọ, chia rẽ đoàn kết nội bộ tổ chức.

Trong khi, dưới góc độ khoa học tâm lý, người được tiếp nhận thông tin, khi cảm thấy có cái đúng thì thường ghi nhớ khá bền vững, tưởng rằng đó là thông tin thuyết phục, có tính xây dựng, rồi hồn nhiên cổ xúy, ủng hộ. Phần đông các đối tượng tiếp nhận thông tin không hề biết, hoặc quên đi hàng loạt thông tin sai lệch, bịa đặt, quy chụp do những kẻ hiềm khích chủ ý tạo dựng nên.

Nói như vậy để thấy, hệ lụy tiếp nhận thông tin theo kiểu không thể phân biệt thật-giả, đúng-sai là do chính cán bộ và quần chúng vô tình phạm phải. Nếu mỗi người thật sự có lập trường chính trị vững vàng, có niềm tin vào cái đúng tất yếu, thì đương nhiên mọi thông tin được cấy ghép dù tinh vi cũng sẽ bị miễn trừ bởi tính mục đích xấu xa của nó. Và rồi, sẽ không còn nữa hiện tượng a dua, likes, share, comment thể hiện chính kiến một cách “gà mờ”, dại dột…

Viện dẫn như vậy để khẳng định: Rõ ràng, nguyên nhân của hiện tượng “gà mờ” thông tin trước hết thuộc về phía chủ quan-đối tượng tiếp nhận. Thế nhưng, nguyên nhân khách quan là bởi việc cung cấp, định hướng thông tin chính thống của các cơ quan chức năng vẫn còn không ít vấn đề đáng bàn; nhất là việc chậm trễ trong cung cấp thông tin hoặc cố tình giấu giếm thông tin chính thống.

Ví như, một trong nhiều nguyên nhân dẫn đến việc nảy sinh điểm nóng trên không gian mạng và hình thành đám đông quấy rối trật tự xã hội ở tỉnh Bình Thuận và một số địa phương trong năm 2018 là bởi người dân chưa có đầy đủ thông tin chính thống; chưa được định hướng từ sớm và rõ ràng về vị trí, ý nghĩa, tinh thần, nội dung và tính đúng đắn của Dự luật đơn vị Hành chính-Kinh tế đặc biệt và Dự luật An ninh mạng được Quốc hội bàn thảo vào thời điểm đó.

Thực tế đó vô hình trung đã trở thành “mảnh đất màu mỡ” cho thế lực thù địch lợi dụng, xuyên tạc, bóp méo sự thật, gây hoang mang trong cộng đồng. Kết quả khảo sát đối với đội ngũ già làng, trưởng bản, người có uy tín trên địa bàn Bình Thuận cho thấy: Vì không được thông tin kịp thời về hai dự luật nên khi trong dư luận bắt đầu có những biểu hiện tâm lý tò mò, muốn tìm hiểu về các dự luật thì cán bộ và những người có thẩm quyền không biết cách giải thích, giải quyết một cách thỏa đáng, thuyết phục. Cộng thêm những phát ngôn thiếu nhãn quan chính trị, thiếu tinh thần xây dựng của một vài cá nhân cực đoan; sự kích động, chống phá… đã khởi tạo nên dư luận xã hội tiêu cực. Bài học sâu sắc này đã được các cơ quan Trung ương nghiêm túc rút kinh nghiệm và phổ biến rộng rãi đến các địa phương. Có nghĩa, khi đề ra chủ trương, chính sách lớn, những vấn đề nhạy cảm, liên quan đến lợi ích người dân… thì công tác chuẩn bị phải hết sức kỹ lưỡng, khoa học; trong đó, nhất thiết phải xây dựng kế hoạch cho việc chủ động công khai thông tin minh bạch, chính thống về vấn đề được đề cập.

Như vậy, chính việc không cung cấp hoặc chưa cung cấp kịp thời thông tin chính thống đã dẫn đến tình trạng “gà mờ” thông tin ở một bộ phận cán bộ, quần chúng. Chẳng hạn, cách đây hơn 6 năm, Hà Nội triển khai việc đánh chuyển, di dời, chặt hạ hơn 1.300 cây xanh hai bên đường Phạm Văn Đồng phục vụ dự án mở rộng đường Vành đai 3 đoạn Mai Dịch-cầu Thăng Long. Đây là chủ trương đúng, vì lợi ích chung, vậy mà chính sự thiếu thốn thông tin chính thống đã khiến một bộ phận cán bộ, quần chúng đặt điều, nghi hoặc, khiến cho dư luận một phen dậy sóng? Rồi còn nữa là hàng loạt vấn đề, sự việc dù lớn hay nhỏ, dù trong nước hay ngoài nước, nhưng do thiếu thông tin chính thống là một nguyên nhân gây nên nhiều biểu hiện tâm lý cộng đồng có tính chất cực đoan; ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống xã hội và phần nào bào mòn niềm tin của quần chúng. Cùng với đó là những tổn thất về mặt kinh tế, gây mất trật tự an toàn xã hội, an ninh chính trị; ảnh hưởng xấu đến uy tín của Đảng và đội ngũ cán bộ.

Dùng chính thống “khắc chế” nhiễu loạn

Tất nhiên, giữa biển thông tin nhiễu loạn trong điều kiện xã hội số như hiện nay, việc dẫn dắt, định hướng thông tin dư luận xã hội là vấn đề không hề đơn giản. Bởi thông tin đúng-sai, thật-giả có giới hạn rất mỏng manh, thậm chí là dễ trà trộn, khó đối chứng, kiểm định. Có thông tin đúng lại bị dư luận nghi hoặc, nhưng cũng có thông tin sai lại được cộng đồng tiếp nhận, bày tỏ sự ủng hộ, đồng thuận. Trong thời gian qua, báo chí cách mạng dù khẳng định tốt chức năng, nhiệm vụ, hoạt động tích cực, có nhiều sáng tạo, đổi mới trong công tác tuyên truyền, định hướng dư luận, nhưng chưa thể bắt kịp với tốc độ lan truyền thông tin trên không gian mạng. Nói cách khác, thông tin báo chí dù đúng đắn, chính thống là một dòng chảy thông tin chủ lực nhưng trong tổng thể các trào lưu, xu hướng thông tin đa chiều, khổng lồ, rộng khắp, nhiều khi lại chưa thật sự hấp dẫn. Do vậy, phát huy vai trò báo chí là một phương thức-một kênh quan trọng tham gia vào việc cung cấp, định hướng thông tin, cần phải đạt được mục tiêu dẫn dắt, định hướng cho nhận thức và hành động của toàn xã hội.

Theo nhiều chuyên gia xã hội học, vấn đề cốt tử ở đây nằm ở phía cơ quan chức năng có trách nhiệm phát ngôn và định hướng dư luận. Nghĩa rằng, những vấn đề nhạy cảm, thiết yếu, liên quan đến quốc kế, dân sinh, lợi ích cộng đồng, vấn đề xã hội quan tâm… thì rất cần phải có những phát ngôn chủ động, kịp thời, đúng lúc, minh bạch cung cấp thông tin chính thống cho nhân dân. Cùng với đó, khi xuất hiện nhiều luồng thông tin khác nhau, nảy nở tin đồn, hình thành dư luận tiêu cực thì những phát ngôn chính thống sẽ có sức mạnh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng nhiễu loạn thông tin. Ví như, dư luận bàn về tình trạng sức khỏe của một cán bộ cấp cao đang lâm trọng bệnh, thì cơ quan thẩm quyền cần sớm công khai rõ ràng, đúng đắn về sự việc ấy. Một khi có thông tin đúng, kịp thời, công khai rộng rãi thì sự hoài nghi sẽ bị khắc chế, không để kéo dài phức tạp. Hay như những tin đồn về việc cán bộ này, quan chức nọ rơi vào tiêu cực, nhũng nhiễu dân… thì cơ quan chức năng sẽ dập tắt được tin đồn khi và chỉ khi chủ động, thẳng thắn công khai thông tin về cán bộ ấy một cách thuyết phục.

Thực tế cho thấy, sở dĩ ở nhiều thời điểm, nhiều cơ quan, đơn vị, địa phương việc phát ngôn, cung cấp thông tin chính thống chưa được tiến hành kịp thời là bởi, những người phát ngôn ở các cơ quan công quyền hiện nay đều là kiêm nhiệm; chưa có bộ phận phát ngôn chuyên nghiệp. Thậm chí, trước nhiều thông tin, sự kiện, sự việc khác nhau, ai cũng có thể phát ngôn-cung cấp thông tin một cách tự phát. Có khi, việc phát ngôn còn nặng cảm tính, thiếu nhãn quan chính trị, thiếu độ chính xác hoặc bị mâu thuẫn với nhau… càng khiến thông tin rối ren, nhiễu loạn. Trong khi, kỹ năng của những người có trách nhiệm phát ngôn vẫn còn nhiều mặt hạn chế; khả năng và điều kiện thu thập, tổng hợp thông tin chưa đầy đủ, nắm bắt vấn đề chưa chắc chắn… dẫn đến thông tin dễ bị hiểu nhầm.

Hơn thế, một số tổ chức, cá nhân có thẩm quyền phát ngôn, nhưng do nhiều nguyên nhân lại sinh ra biểu hiện “sợ chết vì cái miệng” nên chọn cách “im lặng là vàng”. Lại có nơi, vì một vài sai phạm nội bộ nên cố tình lấp liếm, giấu giếm khuyết điểm, không dám thẳng thừng phát ngôn, cung cấp thông tin chính xác đến với công chúng, dư luận… Sự im lặng không phải là phương cách hữu hiệu để xoa dịu dư luận mà ngược lại, điều đó còn nhen nhóm mầm mống cho sự nảy sinh tin đồn thất thiệt, suy diễn dẫn đến khó kiểm soát tâm trạng xã hội. Đến khi, ngọn lửa tiêu cực đã bùng cháy, dư luận rơi vào trạng thái bức xúc, thì giới chức năng mới hớt hải đi tháo gỡ, giải quyết theo kiểu “mất bò mới lo làm chuồng”. Vấn đề đặt ra là phải trao quyền và gắn trách nhiệm đối với những người có trách nhiệm phát ngôn ở mỗi cơ quan. Phần việc này sẽ hiệu quả hơn nếu chúng ta xây dựng được một quy trình phát ngôn có hệ thống, hoạt động chuyên nghiệp, được bồi dưỡng về chuyên môn, có kỹ năng, kinh nghiệm xử lý, ứng phó trước các vấn đề, sự cố thông tin. Nên nhớ rằng: Thông tin chính thống đưa càng chậm, sự thật càng dễ bị xuyên tạc; thông tin chính thống càng lấp liếm, giấu giếm thì thông tin giả, thông tin bịa đặt càng có đất đua nhau nảy nở, làm vấy bẩn dư luận.

Vậy nên, việc trước mắt là phải thống nhất nhận thức ở mọi cấp, mọi ngành, nhất là những người đứng đầu, những người có thẩm quyền phát ngôn, cung cấp thông tin chính thống. Dù thông tin được công khai có ảnh hưởng đến uy tín, danh dự của tổ chức, sự nghiệp chính trị của một vài cá nhân thì nhất thiết phải sớm cung cấp một cách đầy đủ đến đời sống xã hội. Miễn là thông tin chính thống-miễn đó là đúng sự thật thì dù nội dung có cực đoan, tiêu cực hay xấu xí thì quần chúng cũng sẽ tiếp nhận bằng sự trân trọng, chia sẻ, cảm thông. Bằng không, “cái kim trong bọc cũng có ngày lòi ra” và hậu quả, hệ lụy thì đã được phơi bày ra nhãn tiền. Đó là việc kẻ thù được dịp “đục nước béo cò”, lợi dụng chống phá sự nghiệp cách mạng. Đó là việc đời sống tinh thần xã hội gặp những bất an, rủi ro, nảy sinh tiêu cực. Đặc biệt là việc quần chúng sẽ dần mất niềm tin đối với tổ chức đảng, bộ máy cầm quyền và đội ngũ cán bộ… Những hệ quả ấy chắc chắn sẽ rất nguy hại và thật sự đau lòng. Vì vậy, chủ động cung cấp thông tin chính thống là việc cần thiết và cấp thiết./.