Ý thức xã hội là một bộ phận quan trọng trong đời sống tinh thần của cộng đồng dân tộc. Hiện nay, các thế lực thù địch đang ra sức tuyên truyền những quan điểm sai trái về công cuộc xây dựng xã hội xã hội chủ nghĩa, trong đó chúng tấn công trực diện vào hạt nhân tư tưởng cốt lõi của ý thức xã hội mới.
1. XÂY DỰNG Ý THỨC XÃ HỘI MỚI VIỆT NAM
Đời sống vật chất và tinh thần là hai mặt không thể thiếu và cùng tồn tại song hành trong đời sống xã hội. Giữa chúng có sự gắn bó, tác động, tương hỗ, làm phong phú cho nhau song cũng có thể kìm hãm nhau trong quá trình phát triển xã hội. Ý thức xã hội mới với tư cách là một bộ phận quan trọng của đời sống tinh thần, nếu được xây dựng và phát huy tốt có thể chuyển hóa thành nguồn lực, sức mạnh và động lực để phát triển kinh tế, ổn định xã hội, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Công cuộc xây dựng CNXH thành công, bên cạnh chú trọng phát triển kinh tế, xây dựng nền tảng vật chất, cần hết sức quan tâm xây dựng ý thức xã hội mới, tạo dựng nền tảng tinh thần cho xã hội.
Ý thức xã hội mới Việt Nam “là toàn bộ những tư tưởng, quan điểm, những tình cảm, tâm trạng, truyền thống tốt đẹp, v.v. của cộng đồng dân tộc Việt Nam, mà hạt nhân là chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, phản ánh lợi ích căn bản của nhân dân nhằm phục vụ sự nghiệp xây dựng, bảo vệ xã hội mới”(1). Ý thức xã hội mới Việt Nam có khởi nguồn từ ý thức cách mạng của giai cấp vô sản, đã được khái quát trong lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin; là sự kế thừa tư tưởng xã hội nhân văn, tốt đẹp, vì sự phát triển của đông đảo quần chúng nhân dân lao động, là sự vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin trong điều kiện thực tiễn Việt Nam, kết hợp với tư tưởng Hồ Chí Minh.
Đại hội VII của Đảng (năm 1991) đã khẳng định: “Đảng lấy chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động”(2). Tại Đại hội XIII, một trong năm bài học kinh nghiệm được Đảng ta rút ra qua nhiệm kỳ thực hiện Nghị quyết Đại hội XII và cũng là quan điểm chỉ đạo hàng đầu trong thực hiện đường lối đổi mới trong giai đoạn tới là: “Kiên định, vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh”(3).
Nhìn từ góc độ tâm lý xã hội, ý thức xã hội mới chính là tình cảm, tâm trạng, thói quen, nếp sống, nếp nghĩ, phong tục, tập quán, ước muốn, khát vọng, niềm tin… của cộng đồng dân tộc Việt Nam vào sự nghiệp cách mạng, vào Đảng, Nhà nước, chế độ xã hội, những đổi thay của cuộc sống hằng ngày… Ý thức xã hội của cộng đồng dân tộc Việt Nam hiện nay còn là kết quả của quá trình củng cố và khơi dậy tinh thần yêu nước, tự hào, tự tôn, ý chí, khát vọng hùng cường của dân tộc, tinh thần đoàn kết, đồng thuận của cộng đồng, niềm tin của nhân dân vào Đảng, Nhà nước, chế độ XHCN, khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc…
Nhìn từ góc độ các hình thái ý thức xã hội, xây dựng ý thức xã hội mới Việt Nam cũng chính là việc xây dựng, bồi đắp ý thức chính trị, ý thức pháp luật, ý thức đạo đức… cho người dân trong xã hội.
Từ góc nhìn giai cấp – dân tộc, ý thức xã hội mới Việt Nam là ý thức cách mạng của giai cấp công nhân và cộng đồng dân tộc Việt Nam, hình thành và phát triển trong cuộc đấu tranh chống lại chế độ cũ, xây dựng xã hội mới. Đó là sự kế thừa những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, phản ánh lợi ích của cộng đồng dân tộc; đồng thời, cũng là sự kế tục tư tưởng xã hội cao đẹp trong lịch sử tư tưởng của nhân loại.
Không thể phủ nhận, tinh thần, tư tưởng, niềm tin, khát vọng là yếu tố quan trọng tạo nên ý chí, lòng quyết tâm, là tiền đề, cơ sở để có hành động thống nhất, mạnh mẽ, hiệu quả. Thực tế cho thấy, trong sự nghiệp cách mạng Việt Nam, chính khát vọng thống nhất, độc lập, tự do, hạnh phúc, cùng niềm tin sắt son vào Đảng, vào Bác Hồ và con đường cách mạng đã trở thành nguồn lực tinh thần, kiến tạo sức mạnh để dân tộc ta chiến thắng kẻ thù xâm lược, thống nhất đất nước và xây dựng xã hội mới.
Với tinh thần đó, ý thức xã hội mới là bộ phận quan trọng, góp phần định hướng tư tưởng chính trị, hệ giá trị văn hóa, đạo đức… trong đời sống tinh thần cộng đồng dân tộc Việt Nam. Không chỉ có vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần, ở góc độ khác, ý thức xã hội còn còn trở thành nguồn lực đặc biệt, là động lực nội sinh của dân tộc, tạo thành sức mạnh trong quá trình bảo vệ, xây dựng và phát triển đất nước.
GS Joseph Nye, người khởi nguồn cho lý thuyết sức mạnh mềm đã nói về Việt Nam rằng: thực chất, Việt Nam đã chiến thắng trong hai cuộc chiến với hai đế quốc lớn trong thế kỷ XX nhờ nhiều vào “sức mạnh mềm”. Mặc dù đối phương có vũ khí và tiền bạc vượt trội, Việt Nam đã vượt qua và nhận được sự ủng hộ của bạn bè quốc tế nhờ “vũ khí mềm” là chính nghĩa, khát vọng độc lập, thống nhất và lòng yêu nước(4). Đại hội XIII của Đảng khẳng định: “Khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc”(5).
2. NHẬN DIỆN NHỮNG LUẬN ĐIỆU CHỐNG PHÁ CỦA CÁC THẾ LỰC THÙ ĐỊCH ẢNH HƯỞNG TIÊU CỰC ĐẾN QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG Ý THỨC XÃ HỘI MỚI VIỆT NAM
Luận điệu xuyên tạc nhằm phủ nhận tính đúng đắn, khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
Để phủ nhận tính đúng đắn, khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh – cơ sở lý luận của hệ tư tưởng chính trị Việt Nam – hệ tư tưởng XHCN, các thế lực thù địch đã tuyên truyền nhiều luận điệu sai trái, xuyên tạc. Chẳng hạn như: chủ nghĩa Mác chỉ là sản phẩm của nền công nghiệp cơ khí thế kỷ XIX, không thể áp dụng trong nền khoa học và công nghệ hiện đại với quy mô toàn cầu hiện nay; chủ nghĩa Mác – Lênin ra đời từ những điều kiện kinh tế – xã hội của thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX nên không còn phù hợp với thực tiễn hiện nay; chủ nghĩa Mác là sản phẩm của nền công nghiệp phương Tây, không phù hợp với văn hóa phương Đông và Việt Nam; sự sụp đổ của mô hình CNXH ở Liên Xô và Đông Âu là minh chứng rõ nhất cho sự sai lầm và tính chất ảo tưởng của học thuyết Mác – Lênin; tư tưởng Hồ Chí Minh lấy chủ nghĩa Mác – Lênin làm nền tảng cơ sở, do vậy, tư tưởng Hồ Chí Minh cũng không thể vận dụng vào Việt Nam(6)…
Từ những luận điệu sai trái đó, các thế lực thù địch cho rằng, không thể lấy chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh – thứ học thuyết đã trở nên lỗi thời, lạc hậu, chỉ phù hợp với thế kỷ XIX, XX, đặc biệt là chủ nghĩa Mác chỉ phù hợp với nền văn minh phương Tây… làm nền tảng cho hệ tư tưởng chính trị của Việt Nam – một quốc gia phương Đông trong thế kỷ XXI.
Luận điệu xuyên tạc về những chủ trương, đường lối, chính sách đúng đắn của Đảng và Nhà nước ta trong sự nghiệp xây dựng CNXH
Bằng nhiều cách thức, các thế lực thù địch phủ nhận tính đúng đắn của con đường đi lên CNXH ở nước ta hiện nay. Chúng cho rằng, Đảng Cộng sản Việt Nam lấy chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, “bảo thủ” duy trì con đường đi lên CNXH là “trái với quy luật”, “không phù hợp với thời đại mới”…
Lợi dụng những hiện tượng tiêu cực, những vấn đề bất ổn còn tiềm ẩn trong đời sống xã hội; tính chất phức tạp của thời kỳ quá độ có sự đan xen, cùng tồn tại giữa cái cũ và cái mới, cái tốt và cái xấu; lợi dụng tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện tham ô, tham nhũng, quan liêu, xa dân của một bộ phận cán bộ, đảng viên…, các thế lực thù địch đã phủ nhận toàn bộ thành quả to lớn chúng ta đạt được trong hơn 35 năm tiến hành công cuộc đổi mới đất nước.
Trong khi cả hệ thống chính trị và nhân dân Việt Nam đang quyết liệt thực hiện công tác phòng, chống tham nhũng thì chính các hoạt động này bị các thế lực thù địch xuyên tạc thành các hoạt động “thanh trừng phe nhóm”, “đấu đá nội bộ”… Nhiều quan điểm trong văn kiện của Đảng cũng bị bóp méo, xuyên tạc. Chúng xuyên tạc vấn đề “khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc” là duy tâm chủ quan, trống rỗng, phi thực tế, phản khoa học(7),…
Những luận điệu chống phá ấy không chỉ nhằm bóp méo tính đúng đắn, khoa học, cách mạng trong lý luận của Đảng mà còn bôi nhọ, hạ thấp uy tín của Đảng và Nhà nước; gây mất đoàn kết trong cộng đồng, các tầng lớp dân cư, bào mòn niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, vào sự nghiệp cách mạng. Thực trạng này đã được đánh giá khái quát: “Tính chất nguy hiểm của những phương thức, thủ đoạn này ở chỗ chúng tạo dựng nhận thức sai lệch, mơ hồ, hoài nghi, hoang mang, dao động, gây “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, làm lung lay niềm tin của cán bộ, đảng viên và nhân dân vào vai trò lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, tạo tâm lý bức xúc, chống đối trong xã hội”(8). Điều đó ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình xây dựng ý thức xã hội mới Việt Nam trên nhiều cấp độ, cả về ý thức lý luận cũng như ý thức xã hội thông thường.
3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐẤU TRANH PHẢN BÁC CÁC LUẬN ĐIỆU CHỐNG PHÁ, XUYÊN TẠC CỦA CÁC THẾ LỰC THÙ ĐỊCH ẢNH HƯỞNG TIÊU CỰC ĐẾN QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG Ý THỨC XÃ HỘI MỚI VIỆT NAM
Trong bối cảnh hiện nay, việc xây dựng ý thức xã hội mới là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng, trong đó đấu tranh phản bác luận điệu sai trái của các thế lực thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là nhiệm vụ vừa có tính lâu dài, vừa thường xuyên và quyết liệt trước mắt. Để thực hiện hiệu quả nhiệm vụ đó, cần tập trung vào các giải pháp sau:
Thứ nhất, xây dựng ý thức xã hội mới Việt Nam hiện nay cần gắn với xây dựng nền kinh tế mới, nền văn hóa mới và con người mới, từng bước thực hiện khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc. Đó là nền tảng quan trọng nhất phủ định những quan điểm sai trái, xuyên tạc của các thế lực thù địch, củng cố niềm tin của nhân dân.
Lý luận nhận thức của triết học Mác – Lênin chỉ rõ, để nhận biết nhận thức, tư duy, lý luận cũng như các quan điểm của con người là đúng hay sai, phản ánh đúng hiện thực khách quan hay duy tâm chủ quan cần dựa vào thực tiễn – đó là tiêu chuẩn khách quan duy nhất để kiểm tra chân lý. Bởi lẽ, chỉ có thực tiễn mới có thể vật chất hóa được tri thức, hiện thực hóa được tư tưởng, qua đó có thể chứng minh, kiểm nghiệm được nhận thức, chỉ dẫn đó là đúng đắn hay sai lầm. Những nhận định cũng như các chỉ dẫn lý luận hay những định hướng trong các văn kiện của Đảng hoàn toàn có thể nhận biết được tính đúng đắn, khoa học thông qua việc áp dụng vào quá trình cải biến xã hội.
Trên thực tế, sau đại dịch, tốc độ tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong quý I năm 2022 tăng rõ rệt, GDP đạt 92,175 tỷ USD, tăng 5,03% so với cùng kỳ năm trước, cao hơn tốc độ tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc (4,8%) và Xinhgapo (3,4%)(9). Bên cạnh đó, chỉ số phát triển con người (HDI) của Việt Nam liên tục tăng trong bảng xếp hạng của Liên hợp quốc (từ vị trí 128/187 năm 2011 lên vị trí 117 năm 2020)(10).
Hệ thống chính trị cũng như cộng đồng người dân Việt Nam luôn nỗ lực để phát triển đất nước, con người và đã đạt được những thành tựu lớn, vị thế đất nước được nâng cao là điều không thể phủ nhận. Các thành tựu cụ thể đạt được trên các lĩnh vực trong quá trình xây dựng, phát triển đất nước là bằng chứng hùng hồn, chứa đựng sức mạnh to lớn, bác bỏ những luận điệu xuyên tạc, xóa tan những cái nhìn hoài nghi, qua đó củng cố nền tảng tư tưởng của Đảng một cách vững chắc.
Thứ hai, tấn công trực diện nhằm phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
Cần có những bài viết trực tiếp, tấn công trực diện với những dẫn chứng sinh động, các luận điểm đanh thép, cách tiếp cận thuyết phục để phản bác các luận điệu sai trái, xuyên tạc của các thế lực thù địch, khẳng định tính đúng đắn, khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Đại hội XIII khẳng định: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức công tác tư tưởng theo hướng chủ động, thiết thực, kịp thời và hiệu quả; nâng cao tính chiến đấu, tính giáo dục, tính thuyết phục trong tuyên truyền, học tập chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước”(11).
Hiện nay, trên nhiều ấn phẩm báo, tạp chí và phát thanh, truyền hình đã xây dựng các chuyên mục định kỳ đăng tải các bài viết vạch trần bản chất của các luận điệu, quan điểm mà các thế lực thù địch, phản động tuyên truyền chống phá nền tảng tư tưởng của Đảng, chống phá Đảng, Nhà nước, chống phá sự nghiệp xây dựng CNXH ở Việt Nam. Những hoạt động thiết thực này đã có sức lan tỏa cao, tạo ra những ảnh hưởng tích cực trong việc định hướng dư luận xã hội trong và ngoài nước.
Bên cạnh đó, cần tăng cường xử lý tình trạng phát tán, lan truyền tin giả, xấu độc trên các trang mạng xã hội như Facebook, YouTube, Tiktok… Công tác đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, đẩy lùi suy thoái tư tưởng, đạo đức cần được thực hiện thường xuyên. Trong cuộc đấu tranh đó cần phát huy tối đa vai trò của người dân để phản bác các luận điệu sai trái, thù địch, bảo vệ sự nghiệp cách mạng.
Thứ ba, làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục đại chúng, tăng cường cung cấp thông tin chính thức một cách kịp thời, hiệu quả cả ở trong nước cũng như nước ngoài, qua đó hạn chế tác động tiêu cực của những thông tin, luận điệu sai trái, xuyên tạc của các thế lực cơ hội, thù địch.
Phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc, xây dựng đời sống ấm no cho người dân là một quá trình lâu dài, là mục tiêu trung tâm trong tiến trình cách mạng. Dù đạt được những thành tựu to lớn, song quá trình đổi mới đất nước còn một số bất cập, hạn chế. Vì vậy, cần nắm chắc tình hình tư tưởng, xử lý thông tin, định hướng dư luận kịp thời, tránh để các đối tượng cơ hội, thù địch lợi dụng để xuyên tạc, chống phá. Cần tận dụng triệt để internet, mạng xã hội, đa dạng hóa hình thức giáo dục, tuyên truyền, động viên, cổ vũ các phong trào thi đua yêu nước, gương người tốt, việc tốt, các nhân tố tích cực trên các lĩnh vực của đời sống xã hội.
Cần dự báo sát, chủ động nắm chắc tình hình tư tưởng, kịp thời xử lý thông tin, định hướng dư luận xã hội, bảo đảm sự thống nhất tư tưởng trong Đảng, đồng thuận trong xã hội… Chủ động cung cấp thông tin chính xác, khách quan, đúng định hướng để phòng, chống “diễn biến hòa bình”, thông tin xấu, độc trên internet, mạng xã hội.
Thứ tư, áp dụng các biện pháp pháp lý trong công tác đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng, xây dựng ý thức xã hội mới.
Thể chế hóa các quan điểm của Đảng, bổ sung, hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến phòng, chống thông tin xấu, độc trên mạng xã hội, bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự xã hội, đẩy mạnh thực hiện Luật An ninh mạng là những căn cứ pháp lý quan trọng để phòng ngừa, đấu tranh với các thế lực thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Xử lý nghiêm theo quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước đối với các cơ quan báo chí, phóng viên đăng tải các thông tin chưa được xác minh, kiểm chứng, không có cơ sở, căn cứ, gây ảnh hưởng không tốt tới dư luận xã hội.
Xây dựng ý thức xã hội mới Việt Nam là một quá trình lâu dài, vừa “xây” vừa “chống”, trong đó, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái là một trong những giải pháp cơ bản, là nội dung không thể thiếu để xây dựng ý thức xã hội mới Việt Nam. Đây là cuộc đấu tranh đặc biệt, cần phát huy tính tích cực, chủ động của các chủ thể mà hạt nhân là Đảng, Nhà nước, cấp ủy các cấp, đồng thời không thể thiếu sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, như Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định: “Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng không phải là việc riêng của Đảng mà còn là việc chung, là trách nhiệm chung của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân”(12)./.
PGS. TS. NGUYỄN THỊ NGA
Viện Triết học, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
TS. ĐỖ THỊ VÂN HÀ
Trường Đại học Mỏ – Địa chất
_______________________
(1) Giáo trình Triết học Mác – Lênin (Dùng cho hệ đào tạo cao cấp lý luận chính trị), Nxb. Lý luận chính trị, H, 2021, tr.307-308.
(2) Đảng Cộng sản Việt Nam: Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Nxb. Sự thật, H, 1991, tr.21.
(3) (5) (11) Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, H, 2021, t.I, tr.95, 110, 181.
(4) Nguyễn Ngọc Hòa: Phát huy sức mạnh mềm quốc gia từ giá trị văn hóa dân tộc, https://tuyengiao.vn.
(6) Xem Trần Văn Phòng: Nhận diện các loại quan điểm sai trái, thù địch hiện nay, https://hcma.vn.
(7) Nguyễn Đình Bắc: Phê phán các luận điệu sai trái, xuyên tạc vấn đề “khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc” trong Văn kiện Đại hội XIII của Đảng, tapchicongsan.org.vn.
(8) GS. TS. Nguyễn Xuân Thắng: Tư tưởng, lý luận với đổi mới và phát triển đất nước, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, H, 2021, tr.469.
(9) Kinh tế Việt Nam bứt phá sau đại dịch, https://baochinhphu.vn.
(10) Xây dựng hệ thống chính sách xã hội đảm bảo toàn diện, bao trùm, https://tapchibaohiemxahoi.gov.vn.
(12) Phát biểu của đồng chí Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị tổng kết công tác Tuyên giáo năm 2019.
Nguồn lyluanchinhtri.vn